13 yıllık arayış, mutluluk gözyaşlarıyla bitti: Sumatra’da nadir Rafflesia hasseltii çiçeği açtı

BRIN, Bengkulu Üniversitesi ve Bengkulu Nadir Bitki Koruma Topluluğu’nun ortak yürüttüğü proje, Güneydoğu Asya’daki tüm Rafflesia türlerinin evrimsel soy ağacını çıkarmayı hedefleyen İlk Bölgesel Rafflesia Pan-Filojenisi çalışmasının bir parçası. Oxford Botanik Bahçesi ve BRIN’in RIIM Keşif Programı tarafından finanse edilen proje kapsamında şimdiye kadar Endonezya’daki 16 türden 13’ünün DNA örnekleri toplandı.

BRIN Biyosistematik ve Evrim Araştırma Merkezi’nden Joko Ridho Witono, tam genom dizileme (WGS) yöntemi sayesinde Rafflesia’nın milyonlarca baz çifti içeren en kapsamlı genetik profilinin oluşturulduğunu belirterek şunları söyledi:

“Bu çalışma, türler arasındaki genetik bağı daha net anlamamızı sağlıyor ve yeni, henüz keşfedilmemiş Rafflesia türlerini belirleme imkânı doğuruyor.”

Araştırma ekibi, Bengkulu ve Batı Sumatra’daki saha çalışmalarında koruma alanı olmayan köy ormanlarında açan Rafflesia hasseltii örnekleri tespit etti. Joko, pek çok Rafflesia popülasyonunun kahve ve palmiye plantasyonlarının içinde bulunduğunu ve yerel halkın korunmada kritik rol oynadığını belirterek “Topluluk desteği olmadan bu türler gerçek bir yok olma riskiyle karşı karşıya.” dedi.

Bir köy sakini ve yerel bitki koruma gönüllüsü Septian “Deki” Andrikithat’ın yıllar süren (13 yıl) arayışın ardından çiçeği ilk kez görüp gözyaşlarına boğularak “Allah’u Ekber, Allah’u Ekber, Ya Allah” dediği anların yer aldığı video sosyal medyada büyük ilgi gördü.

“Kaplanların insanlardan daha çok gördüğü çiçek”

Rafflesia, yaprak ve gövdesi olmayan, yaşamını tamamen konak bitkilere bağlı sürdüren bir holoparazit. Kocaman çiçekleri yalnızca birkaç gün açıyor ve çoğu tür uzak ormanlarda bulunuyor. Oxford Botanik Bahçesi, Rafflesia hasseltii’yi “insanlardan çok kaplanların gördüğü bir bitki” olarak tanımlıyor.

Oxford Üniversitesi’nden Dr. Chris Thorogood da keşif esnasında ekipteydi ve bu nadir anı şu sözlerle anlattı “Çiçeğin gözlerimizin önünde açması başka bir dünyaya ait gibiydi.”

Bengkulu’da iki Rafflesia arnoldii aynı anda açtı

Ayrı bir gelişmede, Rejang Lebong’daki Selamat Sudiarjo köyünde aynı gün iki Rafflesia arnoldii çiçeğinin açtığı, üçüncü bir tomurcuğun ise yakında çiçekleneceği bildirildi. KPPL Başkanı Tedi Riski, bölgenin çok verimli ve sağlıklı bir habitat olduğunu belirtti.

Köy lideri Saikul Latief, bölgede en az yedi aktif Rafflesia yaşam alanı bulunduğunu, 2019’dan bu yana dünyanın birçok ülkesinden ziyaretçi geldiğini söyleyerek “Doğru yönetimle burası büyük bir ekoturizm merkezine dönüşebilir.” dedi.

Oxford Botanik Bahçesi, habitat kaybı nedeniyle Rafflesia türlerinin büyük bölümünün ciddi tehdit altında olduğunu, çiçeklerin botanik bahçelerinde yetiştirilebilmesinin son derece zor olduğunu vurguladı.

Projenin sonunda BRIN, genetik ve ekolojik bulgular doğrultusunda ulusal koruma stratejileri için politika raporu hazırlayacak. Ajans, Endonezya’nın Rafflesia koruma ve genom araştırmalarında bölgesel lider olmasını hedefliyor.